Succesvolle opvolging in een familiebedrijf

In elk (familie)bedrijf komt een moment dat de ondernemer zijn bedrijf gaat overdragen aan de volgende generatie of verkoopt aan een externe partij.  Veel ondernemers denken hier lang over na en komen laat, zo niet te laat in actie. De meeste mensen kijken uit naar het pensioen, dit geldt (vaak) niet voor familiale ondernemers.

Wat zorgt voor een succesvolle opvolging in het familiebedrijf? 7 tips

In actie komen betekent dat er gesproken moet gaan worden over welke kinderen gaan overnemen, wie heeft de competenties in huis om de algemene leiding te nemen en wat blijft de rol van de overdrager, na de overdracht. De macht gaat verschuiven en dat heeft consequenties voor de identiteit van de overdrager. Veel ondernemers kunnen het gevoel hebben dat zij met de overdracht hun ‘doodvonnis’ tekenen.

Er hangt veel af van een goede, succesvolle opvolging, zowel voor het bedrijf als voor de familie. Het moment van opvolging wordt gezien als het meest kwetsbare moment in een familiebedrijf. Het falen van de opvolging ligt dikwijls in het feit dat de opvolging slecht, niet of veel te laat wordt voorbereid.

Spreken over opvolging is een taboe

In veel gevallen is het onderwerp ‘opvolging en overdracht’ een taboe. De familieleden er omheen hebben snel door dat voorzichtigheid geboden is wanneer het om dit onderwerp gaat en gaan dit taboe respecteren. Het gevolg is dat er helemaal niet meer over gesproken wordt. De familie raakt dan in een impasse.
In bovenstaande situatie komt de familie er zonder hulp van buitenaf, niet uit. Een externe adviseur, gespecialiseerd in opvolging en het managen van de emoties, kan dan helpen om de weerstand van de ondernemer op te sporen en weg te nemen die hij voelt ten aanzien van zijn naderende afscheid. Voor de familie is het belangrijk om zich te realiseren wat het afscheid en de opvolging emotioneel voor de ondernemer betekenen zodat er wederzijds begrip komt.

Heeft succesvol overdragen te maken met loslaten?

De meeste ondernemers weten heel goed wat ze willen en hoe ze dat willen. Dat heeft hun bedrijf immers groot gemaakt. Hoe anders is dit op het terrein van opvolging, een proces waar ze niet mee bekend zijn en waar ze de uitkomst van tevoren niet kunnen voorspellen. Het geeft het gevoel van weinig controle te hebben of sterke nog de grip te verliezen.
Er bestaan een aantal angsten van de overdrager die opvolging in de weg staan waaronder:

• De kwaliteiten van de opvolger
• De verkeerde keuze te maken
• Voor het zwarte gat
• Het verlies van controle
• De dood
• Voor conflicten

Positieverandering
Het uitstellen van afscheid nemen van het bedrijf heeft te maken met de veranderingen in positie wanneer het bedrijf overgaat naar de volgende generatie. Vader die heeft leiding gegeven en zijn kinderen mede heeft opgevoed, moet zich nu terugtrekken en het vertrouwen geven aan zijn opvolger. Het is het proces van ruimte geven door de overdrager en ruimte pakken door de opvolger. Dit kan een spanningsveld oproepen tussen de rollen die bestonden die bestonden in het gezin van herkomst (met vader als hoofd van het gezin) en de nieuwe rollen in het bedrijf (vader schuift op als hoofd/ directeur en komt meer aan de zijlijn te staan als adviseur).

Wat zorgt voor een succesvolle opvolging? 7 tips!

1. Kom in actie en stel niet langer uit!

Begin ruim tien jaar van te voren met het opvolgingsproces. Deze tijd zal nodig zijn voor veel emotionele en relationele kwesties die vroeg of laat naar voren komen.

2. Alle drijfveren, wensen en ambities op tafel

In opvolging is het essentieel om alle betrokken erbij te betrekken. Ze maken namelijk allemaal onderdeel uit van het familiesysteem. Eerst moeten zaken op tafel voordat je tot de inhoud over kunt gaan.

3. Check de geschiktheid van de (potentiële) opvolger

Opvolgers die in de voetsporen van hun vader en/of moeder treden, hebben dikwijls het gevoel niet goed genoeg te zijn. Weinig vertrouwen in eigen kunnen brengt niet het gedrag voort dat juist in dit proces noodzakelijk is. Om die reden is het belangrijk dat de nieuwe generatie zich laat begeleiden in de vorm van coaching en training. Er dient een ontwikkelplan te worden gemaakt voor de opvolger. Kijk voor meer informatie naar ons Leiderschapsprogramma Van opvolger naar leider.

4. Zorg voor een goede pensionering

Soms kan een ondernemer het bedrijf niet loslaten omdat er onvoldoende pensioenvoorzieningen zijn getroffen. Het bedrijf is dan het pensioen. Inzicht in de financiële situatie is goed om te weten wat de mogelijkheden zijn.

5. Laat je begeleiden

Het proces waar je zelf onderdeel van uitmaakt, valt niet zelf te begeleiden. Je bent onderdeel van het probleem en van de oplossing en dat is alleen van een afstand goed te bezien. Daarnaast heb je ook nog te maken met de eigen emoties die zeker vooraf niet te voorspellen zijn.

6.Toekomstvisie ontwikkelen

Doorgaan op dezelfde voet gaat de familie en het bedrijf niet verder helpen. Voor de terugtredende directeur is het goed om betrokken te worden bij het ontwikkelen van een toekomstvisie. Wat zijn belangrijke zaken, die het bedrijf groot hebben gemaakt, die in de toekomst wel of niet moeten blijven voortbestaan? Hier moet je het met elkaar over hebben. Ook dient te worden besproken over wat nog de rol blijft van de overdrager en hoe er wordt afgebouwd. Wat is de invulling voor de nieuwe vrije tijd?

7. Familieberaad

Zet opvolging letterlijk op de agenda en bespreek dit onderwerp regelmatig. Alle sleutelfiguren worden betrokken bij het proces zodat er achteraf geen verrassingen kunnen bestaan.